Çocuklar, dünyaya ilk geldiklerinde bakım verenine ya da ebeveynine bağımlı yaşarlar. Beslenmek, güvende olmak gibi temel ihtiyaçlar bakımından bir yetişkinin varlığına muhtaçtırlar. Bu durum, çocuklar 1-2 yaşına geldiğinde değişmeye başlar. 1 yaşından itibaren çocuklarda özerkleşme çabaları boy gösterir. Çocuk; yemeğini kendi başına yemek ister, sokakta kendi başına yürümek ister ve daha fazlası… Buna paralel, çocuklarda sorumluluk ve özgüven duyguları da yeşermeye başlar. Sizlerle geçen hafta sorumluluk ve sorumluluk duygusunun çocuklarda nasıl geliştirileceği hakkında konuşmuştuk. Şimdi sıra Özgüvende!
Bireylerde var olmanın temelini oluşturan özgüven duygusu; bireyin kendi yeteneklerini, ilgilerini tanıması kendini sevmesi ve kendine güvenmesi olarak tanımlanabilir. Yeterli bir özgüven bizlere sorunlarla baş etme gücü verirken, zorluklara karşı dayanma gücümüzü ve bunlara dair inancımızı artıran en önemli özelliklerimizden biridir. Temelleri 0-6 yaş arası dönemde atılmaya başlayan özgüven duygusu; aile, çevresel faktörler, yetiştirilme tarzı, sosyoekonomik düzey gibi birçok unsurdan etkilenir. Burada şunu belirtmekte yarar görüyorum, her konuda olduğu gibi, aile çocuk ve ergenlerde özgüven oluşumunu etkileyen en önemli unsurdur.
Peki çocuk ve ergenlerde sağlıklı özgüven gelişimi için neler yapabiliriz?
- Çocukların kendilerini ifade etmeleri konusunda cesaretlendirici olabiliriz.
- Çocuklara; başarıları, yetenekleri veya ilgileri için değil yalnızca oldukları kişiler için değer verip önemseyerek bunu onlara hissettirebiliriz.
- Şikayet edebilmelerine fırsat verebiliriz.
- En önemlisi; rol model olabiliriz. Çocuklar birçok davranışı ebeveynlerinden ve yakın çevrelerinden gözlem ve taklit yolu ile edinirler. Bir davranışı çocuğumuza kazandırmak istiyorsak bunların ilk uygulayıcısı ebeveynler ve biz yetişkinler olmalıyız.
- İhtiyaç duyduğu konularda gereken ilgiyi ve desteği ondan esirgememeliyiz.
- Kendini objektif olarak değerlendirebilmesi için yapıcı eleştirilerde bulunabiliriz.
- Bakış açılarını ve hayal gücünü zenginleştirecek faaliyetlere katılmalarını teşvik etmeliyiz.
- Yaşına uygun olarak bağımsız davranışlarda bulunmalarına olanak sağlamalıyız.
- Kendi kararlarını alabilme ve hayır diyebilme haklarına saygı göstermeliyiz.
- Karşılaştıkları problemlerde olası çözüm yollarını fark edebilmeleri için onlara yardımcı olmalıyız.
Aşırı düşük veya aşırı yüksek özgüven çocukların ileriki yaşlarda birtakım problemler yaşamalarına sebep olabilir. Bunların başında; utangaçlık, içine kapanma, depresyon, akran zorbalığı, saldırganlık, yalan söyleme gibi problemler geldiğini söyleyebiliriz. Çocuğunuzda özgüven ile alakalı bir sorun fark ettiğinizde onunla sakin ve anlaşılır bir tonda konuşmak, nedenini anlamaya ve çözüm bulmaya çalışmak, okul çağı çocuğu ise okul psikolojik danışmanı ve diğer öğretmenleri ile iletişimde olmak ideal çözüm yollarından biridir. Tüm denemelerinize rağmen gözle görülür bir gelişme fark edemiyorsanız bir ruh sağlığı uzmanından destek almayı ihmal etmeyin. Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere!
KAYNAKÇA: Bilgin, O ve Koç, M. (2021). Ergenlerde Özgüven ve Çözüm Odaklı Psikolojik Danışma. Ankara: Nobel Yayıncılık
Facebook Yorum
Yorum Yazın