Anne-babalar çocukları adına daima endişe taşırlar. Bu endişeler yaşamın ilk yıllarında çocuğun beslenme ve güvende olmasıyla ilişkiliyken zaman geçtikçe, yaş arttıkça, çocuğun etkileşime girdiği çevre çeşitlendikçe yerini farklı endişelere de bırakır. Okul çağına geldiğinde çocukların ödevlerini yaparken yorulmamaları, okulda arkadaşlarıyla problem yaşadıklarında çocuklarının üzülmemeleri ve problemlerinin çözülmesi gibi birçok unsur ailelerin en önemli gayesi haline gelir. Sizler de çocuğunun üzülmemesini kendine vizyon belirleyen, çocuklarının etrafında adeta pervane olan, onun adına, onun yerine her şeyi yapan, çocukları adına kendi yorgunluklarını dahi hesaba katmayan, yemeyip yediren giymeyip giydiren ebeveynlerden misiniz? Hadi gelin, biraz sizleri konuşalım!
Yukarıda saydığımız tüm bu davranışları hatta aklımıza gelmeyen davranışları sergileyen tüm ebeveynlerimizin iyi niyetinden doğrusu hiç şüphemiz yok. Fakat, bunları yaparken acaba çocuğunuzun özgür olma hakkını elinden alıyor, sınırlarını ihlal ediyor, ileriki yaşamında ‘’bağımsız’’ bir birey olmasına engel oluyor olabilir misiniz? ‘’Hayır canım, ben onun annesiyim/babasıyım. Kötülüğünü ister miyim hiç?’’ dediğinizi duyar gibiyim. Elbette istemezsiniz, ben de öyle söylüyorum. Fakat araştırmalar bunun farklı bir boyutuna dikkat çekiyor, gelin bir göz atalım..
Helikopter Ebeveynlik kavramı ilk defa 90’lı yıllarda bir çocuğun annesi için ‘’helikopter gibi başımda dönüyor!’’ demesiyle ortaya çıkmış bir kavram. Helikopter ebeveynlik, çocuklarıyla aşırı derecede ilgili olan, çocuk odaklı yaşayan, çocuğu için planlar yapan, çocuklarına fazlaca yardım eden, onlar yerine program yapan, yöneten ve müdahale eden ve mükemmeliyetçi olan anne babanın tutumlarını ifade eden bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Bu tutuma sahip olan aileler, çocukların okul başarılarıyla, yaşadıkları problemlerle ve boş zamanlarını nasıl değerlendireceği gibi konularla gereğinden fazla ilgilidirler. Gereğinden fazla diyorum, çünkü çocuklara bir seçim ve tercih hakkı tanımazlar. Çocukları adına her şeyi planlar, onlar adına her şeye karar verirler. Aslında bu ebeveynleri fark etmek çok da zor değil. Bu tutuma sahip ebeveynler genellikle çocukları hakkında ‘’Biz bugün resim çizdik’’, ‘’Bugün okulda yıldız aldık’’ gibi çoğul yapıda konuşurlar. Ee ne var canım bunda ya birlikte yaptılarsa? Diye düşünüyor olabilirsiniz buna katılmakla birlikte daha dikkatli incelendiğinde çocuklara yüklenen sorumluluklar, onlardan beklenen beklenti ve taleplerin yüklü olduğunu görüyoruz bu cümlelerde..
Peki ya helikopter ebeveyn tutumu çocukların gelişimini nasıl etkiliyor? Genellikle iyi niyetle sergilenen bu tutum, araştırmalara bakıldığında çocuklar üzerinde olumsuz etkilere neden olabiliyor. Bunların en başında çocukların bağımsız ve özerk bireyler olması, sağlıklı bir özgüveni engellemesi gibi durumları sıralayabiliriz. Bununla birlikte;
-Problem çözme becerilerinde yetersizlik
-Depresyon ve ilişkili bozukluklara yatkınlık
-Olumsuz yaşam olaylarına düşük tolerans
-Kimlik bunalımı veya karmaşası
-Bağımlı kişilik bozukluğu
-Düşük benlik saygısı
-Narsistik kişilik bozukluğu
-Karar verme becerilerinde zorluklar
-Bireyselleşme ve sosyalleşme ile ilgili problemler
-Öfke, anksiyete ve psikosomatik(bedensel) bozukluklar
-Bağlanma problemleri
Gibi problemleri tetiklediğini söyleyebiliriz.
Ebeveynler her koşulda çocuklarının yalnızca fiziksel değil psikolojik ve duygusal gelişimleri için de fedakarca bir tutum sergileme gayretinde olurlar. Peki helikopter ebeveyn tutumuna varan bir tutum benimsemeden bu gelişimi ebeveynler nasıl sağlayabilir?
1)Çocuklarınızı dinleyin. Söylediklerine, anlattıklarına kulak verin. Onları dinlemeniz onlara yanıt vermenizden daha önemlidir unutmayın. Bu, çocuğunuza değerli olduğunu hissettirir.
2)Bir problem ile karşılaştığında sakin ve anlayışlı bir tavır ile sorunu dinleyin. ‘’Bu problemi çözmek için neler yapabilirsin?’’ sorusunu sorun. Bunun üzerine konuştuktan sonra sizin bu konuda nasıl yardımcı olabileceğinizi sorun, onun adına değil onunla birlikte çözmeye odaklanın.
3)Karşılaştığı problemi çözmesi için ona zaman verin.
Gibi yollar, çocuklarınıza değerli olduğunu hissettireceği gibi onların özgüven ve özsaygılarının gelişimine de önemli katkılar sağlayacaktır. Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere!
KAYNAKÇA: https://www.tzv.org.tr/#/haber/4424
https://www.psikosanat.com.tr/helikopter-ebeveynlik-nedir/
https://hipokampusakademi.com/helikopter-ebeveynlik-nedir/
Avcı, Ç. S. ve Şatır, G. D.(2020).Yeni bir kavram:helikopter ebeveynlik.Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 3(2), 163-168.
Facebook Yorum
Yorum Yazın