Ergenlik dönemi, gelişimin ‘’en fırtınalı’’ olarak adlandırılan dönemidir. Psikoterapist Fatih Pulat’ın tanımıyla ergenlik dönemi; adeta bir uyanış ve dönüşüm sürecidir. Bu uyanış ve dönüşüm sürecinde ergenler; otorite figürüne karşı daha agresif ve ruh halleri daha değişken yapıdadır. Çocukluktan çıkmak ve yetişkin yaşamına adım atma aşamasında olan ergenler adeta her cephede savaş verir. Bu savaşın en çetini ergenin ‘’ben kimim?’’ sorusuna yanıt aradığı, kimliğini oluşturmaya çalıştığı cephede geçer. Sorusuna yanıt aramaya çalışan ve kim olduğunu keşfetme yolunda ergenler farklı davranışlar sergileyebilir. Sergiledikleri bazı davranışlar gelişimi sekteye uğratıcı, kısa ve uzun vadede ciddi problemlere yol açabilecek davranışlar olabilir. Bu davranış kalıplarına ‘’riskli davranışlar’’ diyebiliriz. Riskli davranış; doğrudan ya da dolaylı olarak gençlerin sağlık ve iyilik hallerini ve yaşamlarını etkileyen olumsuz sonuçları olabilecek davranışlar olarak tanımlanır.
Ergenlik döneminde görülebilecek riskli davranışlara örnek vermemiz gerekirse; alkol ve uyuşturucu madde kullanımı, sigara kullanımı, erken tehlikeli cinsellik, suç ve terör örgütlerine karışma, çeteleşme, kendisine veya başkalarına zarar verebilecek antisosyal davranışlar, okul terki veya devamsızlık olarak sıralayabiliriz. Peki riskli davranışların ortaya çıkma sebebi nedir?
Birçok davranış gibi riskli davranışların da birçok sebebi bulunur. Bunlardan en önemlilerin biri bireyin içinde bulunduğu gelişim dönemi ve önem kazanan arkadaş çevresi, arkadaşın onayını kazanma, bir gruba ait olma gibi birtakım kazanımlardır. Ergenler çoğunlukla bir arkadaş grubuna ait olabilmek veya içinde bulunduğu arkadaş grubunun onayını kazanabilmek için riskli davranışlarda bulunurlar. Bir diğeri ise aile faktörüdür. Sahip olduğumuz bağlanma türleri yaşamımızın ilk yıllarından sonuna kadar bizi etkiler. Eğer güvenli bir bağlanmaya sahip değilsek, yani, koşulsuz sevgi ve saygının hüküm sürdüğü bir aile ortamında yetişmiyorsak, aile üyelerimiz arasında da sevgi ve saygının hüküm sürdüğü bağlar ve ilişkiler mevcut değilse ihtiyacımız olan sevgiyi riskli davranışlar aracılığıyla karşılamaya çalışabiliriz. Bu durumun aksine güvenli bağlanma ise riskli davranışlara karşı en büyük koruyucu faktörlerden birini oluşturur. Bazen de çocuğun içinde bulunduğu okul ortamı ve çevresi de onu riskli davranışlara sürükleyebilir. Okul disiplininin eksikliği, okul bağlarının zayıf olması, okul türü, belirli kuralların bulunmaması ve akran ilişkilerinin zayıflığı gibi durumlar da çocuğun riskli davranışlara başvurmasında etkili olabilir. Son olarak da toplumsal faktörden bahsedebiliriz. Erken cinselliğin veya madde kullanımının onaylandığı toplumlarda gençler tarafından bu davranışların yapılması bakımından bir sakınca görülmeyecektir.
Peki neler yapabiliriz?
- Eğer sizler bu yazıyı okuyan birer ebeveynseniz size ilk önerim ergenlik dönemi hakkında bilgi edinmeniz ve bilinçlenmeniz olacaktır. Bu süreç sizin için ne kadar zor veya sancılı geçiyorsa çocuğunuz için de zor ve sancılı bir süreç olduğunu unutmayın. Onu anlamaya, yargılamadan dinlemeye gayret edin.
- İlgi ve yeteneklerini keşfetme fırsatı yaratın. Keşfettiği ilgi ve yetenekleri doğrultusunda sportif ve sanatsal faaliyetler edinmesine destek olun. Onu teşvik edin.
- Yaşadıkları hakkında konuşmaya teşvik edin. Sorun değil çözüm odaklı olun.
- Okulu ve öğretmenleri ile işbirliği ve iletişim halinde olun.
- Onu, yalnızca o olduğu için sevdiğinizi hissettirin. Koşulsuz bir sevgi ve saygı ile yaklaşın.
- Bir çözüm bulamadığınızı hissettiğiniz an bir ruh sağlığı uzmanından veya okul rehberlik servisinden yardım istemekten çekinmeyin.
Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere!
KAYNAKÇA:
Çavuş, Ö. F., Çavuş, Y. U. ve Görpelioğlu, S. (2017). Ankara ilindeki ergenlerde riskli davranışların sıklığı, dağılımı. Türk Aile Hekimliği Dergisi, 21(1), 2-16.
Alikaşifoğlı, M. ve Ercan, O. (2008).Ergenlerde riskli davranışlar. Türk Pediatri Arşivi Dergisi, 44, 1-6.
https://psikolaj.com.tr/ergenlikte-riskli-davranislar.html
https://www.tinpsikoloji.com.tr/ergenlikte-yasanan-riskli-davranislar
https://www.kalkedonpsikoloji.com/2020/01/06/ergenlikte-riskli-davranislar/
Facebook Yorum
Yorum Yazın