Geldik yazı dizimizin sonuna. Bugüne kadar birçok haşere ile ilgili 5 farkı köşe yazısıyla sizleri naçizane bilgilendirdim. Köşe yazılarımız bundan sonra da elbet devam edecek. Yazı dizimizin son canlısı kemirgenler. Özellikle gıda firmalarının baş belası olan kemirgenleri bodrum, kiler, ambar gibi yerlerde hatta evlerimizde dahi görebiliyoruz. Peki kimdir bu kemirgenler ?
KEMİRGENLER
Fare ve sıçanlar antarktika kıtası hariç Dünya’nın hemen hemen her yerinde görülürler. Yaşam alanları genellikle yiyeceğe yakın alanlardır. İnsanlarla yakın yaşarlar. Vektör canlılardır yani hastalık taşıyıcılığı yaparlar. Taşıdıkları en tehlikeli hastalık ise “Kara Ölüm” denilen vebadır. Bu hastalık kemirgenlerden insanlara pireler vasıtasıyla taşınır. Bunun dışında kemirgenler gıdaları kıl, dışkı, idrar ile kirleterek ve kablo, kumaş gibi malzemeleri tahrip ederek ekonomik kayba sebep olurlar.
Fare ve sıçanlar genellikle gece hareket ederler. Zeki hayvanlardır ve şüphe duydukları bir yiyeceği asla tüketmezler. Bilmedikleri yerlere girmekte temkinli davranırlar. İlkbahar ve sonbaharda üreme aktiviteleri artar ve en hızlı üreyen canlılardandır. Görme yetileri azdır ancak koku, tat ve denge duyularının gelişmişliğiyle bu durumu handikap olmaktan çıkarırlar. Yeni bir yiyecek kaynağını hemen tespit ederler. İyi tırmanıcı ve yüzücüdürler. Vücut ne kadar büyük olursa olsun kafalarının geçtiği tüm deliklerden geçebilirler. Vücutları çok esnektir. Ülkemizde insanlarla iç içe yaşayan 3 tür fare ve sıçan türü vardır. Bunlar ev faresi (fındık faresi), gemi sıçanı ve çatı sıçanıdır.
Fare ve sıçanlar koloni halinde 60-70 birey birlikte yaşarlar. Yaşadıkları bölgeye çok kolay uyum sağlarlar. Dişlerini törpülemek için kemirirler. Eğer kemirmezlerse dişleri 1 yılda 12 cm uzar. Yılda 7 kez doğurabilirler ve 1 ay gibi bir sürede ergin olurlar.
MÜCADELESİ
Kemirgenlerle mücadele entegre yapılmalıdır. Fiziksel mücadele (kapanla yakalama, yapışkan tuzaklar, ultrasonik dalgalarla kaçırma vb.) ve kimyasal mücadele (antikoagulantlar) birlikte yapılmalıdır. Ancak kimyasallar farklı etken maddelerde olup profesyoneller tarafından bilinçli bir şekilde kullanılmalıdır. Mesela piyasa da birçok fare yeminin içinde bulunan Brodifacoum etken maddesinin tarlalarda kullanımı yasaktır. Ancak tarlalarda fare için çinkofosfin gazı kullanılır Bu gaz ayrıştığı için 2.cil canlılara zehirliliği düşüktür. 2. Nesil antikoagulant rodentisit dediğimiz ve günümüzde sıkça kullanılan ürünler kemirgenlerde ani ölüme sebep olmaz. Geç öldürür. Bunun sebebi ise rodentisitin olduğu yerde kemirgenin bunu yiyip ölmemesini sağlamaktır. Eğer yemi yediği gibi ölürse diğer kemirgenler bunu görüp o yemi yemeyecektir. Zeki hayvanlar olduğunu söylemiştim. Bu yüzden kemirgenlerde 14 güne kadar ölüm beklenir. Vatandaşlarımızın “3 gün önce ilaçlattık hala fare geziniyor” isyanı pek de yerinde değildir. Eğer uygulama doğru ise farelerde mutlaka ölüm görülecektir. Sabretmek gerekir. Bu ürünler genellikle pasta ve mum blok şeklinde olsa da farklı formülasyonlar da mevcuttur. Bir poşet içinde olan pastalar açıkta uygulanabilirlerken mum blokların istasyon dediğimiz siyah kutular içinde uygulanması çok daha doğrudur. Kemirgenler için çekici olsalar da bitreks adı verilen denatonium benzoat bu ürünlere acı tat vererek hedef dışı canlılar tarafından yenmesini engeller. Özellikle istasyon kurulan yerlerde bu istasyonların profesyonel ekipler tarafından kurulması, yerlerinin kesinlikle değiştirilmemesi ve içine su kaçırılmaması gerekmektedir. Her ne kadar bugüne kadar bahsettiğimiz tüm haşere ve kemirgenler için piyasada ilaçlar(zehirler) satılıyor olsa da uygulamaların profesyonel ekipler tarafından yapılması çevre ve halk sağlığı açısından büyük önem arz etmektedir. Uzman değilseniz uzmanına danışın. Sağlıklı ve güvenli günler dileğiyle…
