Bir biyolog olarak rol modelim olan hocaların hocası Prof. Dr. Ali Demirsoy hocamın 2019 yılında yayımlanan kitabının başlığı ile aynı ismi taşıyor yazımın başlığı. Nazi Almanya’sından kaçan, ülkemize büyük hizmetleri olmuş, öldükten sonra vasiyeti üzerine Türkiye’ye getirilerek defnedilen ve Türkiye’deki öğrencilerinin, “Hocam Türkleri seviyor musunuz?” sorusuna “Çocuklar ben rüyalarımı Türkçe görüyorum” diyen bir adamın hikayesidir bu.

30 Ekim 1903’te Berlin’de doğan Kosswig, eğitimini Berlin Üniversitesi’nde Felsefe Doğa Bilimleri ve özellikle Zooloji-Genetik üzerine almıştır. 1930’da doçent olan Kosswig’in Nazilerle sorunları 1933 yılında Braunschweig Teknik Yüksekokulu’na Genel Biyoloji ve Zooloji Profesörü olarak atanmasıyla başlamıştır. Saf bir Alman olan Kosswig, Nazilerin Yahudi kökenli olan profesörlere tutumuna karşı çıkmakta ve protesto etmektedir. Naziler Kosswig’i bölgenin SS Eğitim Sorumlusu yapmış ve verdiği eğitimlere Hitler selamı ile başlaması, Nasyonel Sosyalist İşçi Partisi’ne üye olması için baskı yapmışlardır. Bu baskılara boyun eğmek zorunda kalan Kosswig için bardağı taşıran son nokta, yakın arkadaşı Botanikçi Ord. Prof. Dr. Alfred Heilbronn’un yahudi olması nedeniyle görevden alınması olmuştur. Kosswig bu olayı protesto etmek için SS Eğitim sorumluluğu görevinden istifa etmiştir. Bu istifa sonrası Kosswig Naziler tarafından ifadeye çağırılmıştır. Kosswig’in de toplama kampına alınması an meselesidir artık. Tüm bu süreç işlerken Türkiye 2. Üniversite Reformu hazırlıkları yapmaktadır. Bu sıralarda Almanya’da Nazi baskısı sonucu görevden alınmalar ve sürgün edilmeler Alman bilim dünyasında yaygınlaşmaya başlamıştır. İlk sürgün edilenlerden biri olan Albert Einstein, Paris’te bir dernek kurmuş ve Almanya’dan kaçan bilim insanlarına yardım etmeye çalışmaktadır. 2. Üniversite Reformu kapsamında Türkiye’de yeni bir üniversite kurulduğunu (İstanbul Üniversitesi) ve bunun için akademisyen ihtiyacı olduğunu öğrenen Einstein, Başbakan İsmet İnönü’ye mektup yazarak Yahudi kökenli bilim insanlarına görev verilmesini talep etmiştir. Gerekli görüşmeler yapılmış ve bu görüşmeler sonucunda İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümünde; Ord. Prof. Dr. AlfredHeilbronn (Botanik), Ord. Prof. Dr. Leo Brauner (Botanik) ve Ord. Prof. Dr. Andre Naville (Zooloji) göreve başlamışlardır.

1937 yılında yakın arkadaşı olan ve uğruna Nazileri karşısına aldığı Ord. Prof. Dr. Alfred Heilbronn’dan bir mektup gelir. Mektupta tifo’dan hayatını kaybeden Fen Fakültesi Hayvanat Enstitüsü Direktörü Ord. Prof. Dr. Andre Naville’den boşalan kadroya Ord.Prof.Dr.Curt Kosswig önerilmektedir. Kosswig için süre son derece hızlı ilerlemektedir. Naziler her an Kosswig’in kapısını çalabilir. Mektubu alır almaz Kosswig hazırlıklara başlar. Ve hakkındaki tutuklama emrinden 2 saat önce Almanya sınırlarının dışına çıkmıştır bile.

Ord. Prof. Dr. Curt Kosswig Türkiye’de görevli olduğu süre içerisinde birçok ders vermiştir. Üstelik 3. yılından itibaren derslerini Türkçe anlatmıştır. Bununla birlikte lise ve üniversite için biyoloji ders kitapları yazmıştır. Çok sayıda bilim insanının doktoralarında (18 doktora) tez yöneticiliği yapmıştır. Bu bilim insanlarının çoğu daha sonra ülkemizdeki biyoloji bölümlerinde kurucu olarak görev almışlardır. Anadolu Faunasının ortaya çıkarılması için bilimsel geziler düzenlemiştir. Bu çalışmalardan ötürü 6 cins ve 42 tür ve alttüre Kosswig ismi verilmiştir. Manyas Gölü Milli Parkı’nı kurmuştur. Bu örnekleri çoğaltabiliriz.

1951 yılında Baltalimanı Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsü’ne atanan Kosswig, Temmuz 1955’te Hamburg Üniversitesi Zooloji Enstitüsü Zooloji Müzesi Direktörlüğü’ne atanana kadar görevine devam etmiştir. 1969 yılında Hamburg’ta emekli olan Kosswig sonrasında Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde 2 yıl kadar misafir Profesör olarak görev yapmıştır. Bu süre içerisinde bile Anadolu faunasının belirlenmesi başta olmak üzere birçok katkı sunmuştur.

Ord. Prof. Dr. Curt Kosswig 29 Mart 1982 yılında Hamburg’ta vefat etmiştir. Vasiyeti üzerine kendisinden önce vefat eden eşinin yanına Rumeli Hisarı Aşiyan Mezarlığı’na defnedilmiştir. Başkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Ord. Prof. Dr. Curt Kosswig’in öğrencisi olan Prof. Dr. Mustafa Kuru “Rüyalarını Türkçe Gören Bir Alman Biyolog Ord. Prof. Dr. Curt Kosswig” isimli yazısında şöyle bir bilgi paylaşmaktadır: 1954 yılından sonra Hamburg Üniversitesinde, bir lisansüstü dersinde Alman öğrenciler Kosswig’i protesto etmeye başlarlar. Derste İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji asistanlarından Melekper Öktay da bulunmaktadır. Kosswig protestonun nedenini anlayamaz ve dersi anlatmaya devam eder. Fakat Alman öğrenciler de protestoya devam ederler. Bu sırada Melekper Öktay parmak kaldırır ve “Hocam dersi Türkçe anlatıyorsunuz” der Kosswig’in ifadesine göre sınıfta gözü Melekper Öktay’a ilişince eski İstanbul günlerini hatırlamış ve bilinçaltından Türkçe konuşmaya başlamıştır.

Ülkemizde modern biyolojinin kurulmasını sağlamış, Türkiye’de zoolojinin babası olarak görülen, Türk Doğa Bilimleri tarihinde unutulmaz bir yeri olan ve ülkemizi ikinci vatanı olarak gören hocamızı saygı ve minnetle anıyorum.

Kaynaklar: